پل دختر میانه

پل دختر میانه

پل‌دختر میانه یکی از پل‌های تاریخی و منحصر به‌فرد ایران است که روزگاری به دلیل قرار گرفتن در مسیر بین‌المللی و جهانی جاده ابریشم (شاهراه بزرگ خراسان) از بناهای کلیدی اتصال شرق به غرب جهان قلمداد می‌شد.

این پل دارای سه چشمه بزرگی است که چشمه وسطی هم بلندتر و هم عریض‌تر است و به این علت از وسط پل بطرفین دارای شیبی است. آب برهای طرفین چشمه بزرگ از سنگ و بصورت مثلثی است. دهلیزها و کنودهایی در اطراف چشمه بزرگ به چشم می‌خورد که بوسیله دو نیم ستون چند ضلعی باستقامت پل می‌افزاید.

تاریخچه پل دختر میانه
از تاریخ ساختمان پل اطلاعات درستی در دسترس نیست و کتیبه آجری هم که بر روی پایه وسطی پل موجود بود ساییده شده و متن آن از بین رفته است. عده‌ای از باستان‌شناسان تاریخ پایه‌های آن را به عهد ساسانی نسبت می‌دهند ولی با توجه به شیوه معماری تاریخ ساخت آن را به قرن هشتم هجری تخمین زده‌اند.

وجه تسمیه پل دختر
علاوه بر پل دختر میانه، در نقاط مختلف ایران پل‌ های متعددی با عنوان پلدختر معروف‌ هستند که گروهی از باستان‌ شناسان این وجه تسمیه را بر گرفته از الهه آناهیتا، فرشته آب در ایران باستان می‌دانند و حتی معتقدند در گذشته تندیسی از این ایزد بانو در طرفی از پل‌ ها قرار داده می‌ شد تا به یمن قداست این الهه، آب رودخانه طغیان نکند و سبب انهدام پل نگردد.

همچنین عده‌ای عقیده بر این دارند که چون سازنده آن دختری از شاهزادگان بوده به آن علت اسم دختر بر آن نهاده شده است که هر کدام بحث و داستان شیرین بخود دارد.

ویرانی طاق پل دختر میانه
در روز ۲۰ آذر ماه ۱۳۲۵، زمانی که قوای دمکرات به سرکردگی سید جعفر پیشه وری بر آذربایجان مسلط شده بود، هنگام عقب‌نشینی، برای اینکه به دست نیروی دولت مرکزی گرفتار نشوند، اعضای فرقه، با دینامیت، قسمت وسطی پل و چشمه بزرگ آن را فرو ریختند که تا حال مرمت نشده باقی است. به همین خاطر این پل در اصطلاح محلی سنیق کورپی یعنی پل شکسته نیز نامیده می شود.

مرمت پل دختر میانه
پل دختر در چهار دوره مرمت و بازسازی شده است.

در سمت چپ پل کتیبه‌ای است که آخرین تاریخ مرمت آن را در تاریخ ۹۳۳ هجری، نشان می‌دهد، که توسط شاه بیگم بنت محمدبیگ موصللو انجام گرفته است. پل دختر همچنین در دوران قاجار، توسط آغامحمدخان قاجار مرمت شده است.

در سال ۱۳۱۳ هجری که طاق آن شکسته و تخریب شده بود توسط اداره کل باستانشناسی، با کمک اداره فرهنگ میانه و اداره راه مرمت گردید. مرمت پایه‌های پل که به هنگام انفجار با دینامیت در ۲۵ آذر ۱۳۲۵ به شدت آسیب دیده و شکافهای طولی و عرضی فراوانی در آن ایجاد شده بود، در سال ۱۳۷۶ آغاز و در آبانماه سال ۱۳۷۷ باتمام رسید.

نظر برخی کارشناسان و سیاحان در مورد پل دختر میانه
مادام دیولافوآ باستانشناس فرانسوی،  که از سال 1881 میلادی نقاط مختلف ایران را مورد بازدید قرار داده، در سفرنامه خود از معماری قوی این بنا تمجید کرده و نوع معماری آنرا منطبق با معماری اواسط قرن 12 میلادی دانسته است(قرن ششم هجری قمری).

پروفسور پوپ در مورد پل میانه گفته: شاید زیبا ترین پل موجود در ایران همان باشد که بر روی رودخانه قزل اوزن در جنوب میانه بسته اند. نسبت پل به بستر رودخانه چنان با شکوه است که از نظر زیبایی منظره بدیع آن با معماری سنتی ایران برابری می کند. فضای طاقها از سطح معمول آب کمی بالاتر قرار دارد و اگر چه رفته رفته جمع و جورتر می شوند ولی روزنه های جبرانی برای موارد ضروری پیش بینی شده است. این ها با مساحت آجری در سطح پائین تری از سطح قوس قرار دارند. پایه های پل را با روکاری های زیبائی که شباهت به سبک گوتیک دارد استحکام بخشیده اند گل بندیل ها بارها مرمت شده و شکافهای کهنه حاکی از این است که پل بارها از زلزله صدمه دیده است.

دکتر فوریه طبیب مخصوص ناصرالدین شاه ضمن توضیح مطالبی درباره میانه در کتاب سه سال در دربار ایران، درباره پل دختر چنین آورده است: پلی که از روی آن گذشتیم عجیب است که بسیار خوب مانده است. این پل خرپشته مانند، از آجرهای محکم ساخته شده و سه دهانه مختلف العرض دارد. دهانه وسطی بلندتر است و کتیبه آن این است در عهد شاه صفی به سال ۱۰۴۲ هجری در دو سال تمام شد.

دسترسی محلی پل دختر میانه
پل‌دختر در ابتدای راه میانه (حدود بیست کیلومتری جنوب شرقی میانه) به زنجان و بر روی رودخانه قزل اوزن در دل رشته کوه قافلانکوه، در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

منبع: سفرنامه

چشمه هفت رنگ

چشمه هفت رنگ

چشمه هفت رنگ مُجن از نوع چشمه‌ های گوگردی است که در میان شکاف دره‌ های دامنه قله ۴۰۰۰ متری شاهوار واقع شده که این دره به دو دره کوچکتر تقسیم می‌ شود. در یکی از این دره‌ ها، آب سفید چشمه جاری است که آشامیدنی است و در دره دیگر چشمه‌ های رنگی قرار دارد.

با توجه به خاصیت درمانی زیاد گوگرد، این چشمه از گذشته مورد توجه اهالی منطقه بوده است و در قدیم اهالی منطقه برای درمان بیماری‌ های پوستی و استخوانی از آب این چشمه‌ ها استفاده می‌ کردند.

رنگ چشمه هفت رنگ بواسطه چشمه هایی است که با عبور از مواد معدنی متفاوت به رنگ های مختلف دیده می شود. سرمه ای، آبی، فیروزه ای، صابونی، نارنجی، جیوه ای و قهوه ای از رنگ هایی است که در این چشمه ها دیده می شود. دلیل تنوع رنگی این چشمه ها به خاطر عبور و جوشش آب از دل خاک و کانی های معدنی منطقه است که نیازمند مطالعه زمین شناسی بیشتر است.

چشمه هفت رنگ

در حال حاضر از آب این چشمه ها در بخش کشاورزی استفاده می شود چرا که پس از عبور مسافتی رنگ و بوی آب نیز تقلیل می یابد. قبل از رسیدن به این چشمه های معدنی بوی خاصی در منطقه به مشام می رسد. از یکی از این چشمه ها که از کانسارهای گوگردی عبور می کند از فاصله ای دور بوی گوگرد حس می شود. در اطراف، چشمه‌هایی در حال جوشش‌ هستند که دارای مواد معدنی جیوه‌دار بوده و از آن‌ها بخار جیوه متصاعد می‌شود که به آسانی قابل تشخیص است.

از نظر اقلیمی، این منطقه جزو مناطق با آب وهوای نیمه خشک سرد به شمار می‌رود. به دلیل چنین ویژگی‌های اقلیمی، این منطقه از تنوع گیاهی زیادی برخوردار است، به طوری که ضمن رویش گیاهان مرتعی، شاهد رویش برخی از گیاهان جنگلی هستیم. گونه‌های جانوری منطقه نیز حایز اهمیت است. علاوه بر تنوع نسبی گونه‌های جانوری پستاندار، پرواز پرندگان به ویژه در محدودهٔ چشمه هفت رنگ و باغات و مزارع فرحزاد، جلوه‌های خاصی به منطقه داده است.

بعلت نبودن امکانات رفاهی، در حال حاضر بیشتر تیم‌ های کوهنوردی و طبیعت گردان از آن بازدید می‌ کنند.

وجه تسمیه چشمه هفت رنگ
وجه تسمیه ی چشمه هفت رنگ به واسطه چشمه هایی است که با عبور از مواد معدنی گوناگون به رنگ های مختلف دیده می شود.

دسترسی محلی چشمه هفت رنگ
چشمه هفت رنگ روبروی باغات منطقۀ گردشگری فرحزاد، در فاصله 5 کیلومتری از سه راهی مجن، در میان شکاف دره‌های دامنه قله شاهوار و 25 کیلومتری شمال شاهرود، در استان سمنان واقع شده است.

منبع : سفرنامه ایران

جزیره کوشک

جزیره کوشک

جزیره تفریحی کوشک پشت سد شهید عباسپور واقع شده است که یکی از بزرگترین سدهای استان خوزستان است و بر روی رودخانه کارون بنا شده است. طبیعت بکر و زیبا همراه با درختان و چمن زارهای پر از گل و گیاه و چشم اندازی از دریاچه اطراف سد، مجاورت با رودخانه کارون و رشته کوه زاگرس، همه و همه باعث جذب گردشگران زیاد به این مکان دل انگیز شده است.

طراحی و معماری شهری در فضای کوشک کاملا برنامه‌ریزی شده و مدرن پیاده شده است. مسیرهای رفت و آمد در این فضای کوچک به صورت کارآمد احداث شده‌‌اند و سعی شده است تا فضای سبز آن در روند بهبود و ساخت بافت شهری آسیب نبیند.

دیوارهای سنگی متعددی در گوشه به گوشه کوشک ساخته شده که فضاهای ناهم‌سطح را از هم جدا می‌کنند. همچنین پلکان‌های سنگی در این جزیره به وفور دیده می‌شود که فضاهای مختلف را به هم متصل می‌کنند.

امکانات موجوددر جزیره کوشک
برای استراحت و تفریح گردشگران ویلاهای زیبا و اماکن اقامتی خاصی در این منطقه ایجاد شده است. هر ویلا دارای یک محوطه فضای سبز اختصاصی به نسبت بزرگ با درختکاری و گل کاری بسیار زیبا است که در این محوطه باربیکیو و تاب و آلاچیق هم برای راحتی بیشتر مهمانان تعبیه شده است. این ویلاها ۱، ۲ و ۳ خوابه هستند.

همچنین زمین فوتبال، سالن غذاخوری، سالن ورزشی و سایر امکانات تفریحی هم در این جزیره ساخته شده است.

در سالن‌های چندمنظوره جزیره تفریحی کوشک دوچرخه‌سواری، مینی‌فوتبال، بسکتبال، والیبال، تنیس روی میز و بسیاری تفریحات ورزشی قابل انجام دادن است. گردشگران همچنین در طبیعت زیبای این منطقه به دو و پیاده‌روی می‌روند و برخی دیگر هم به کوه‌نوردی و صخره‌نوردی در کوه‌های اطراف می‌پردازند.

دسترسی محلی جزیره کوشک
جزیره کوشک از توابع بخش آبژدان شهرستان اندیکا، در استان خوزستان است. برای رسیدن به این جزیره باید از جاده‌ی شهرستان مسجد سلیمان به سمت شهرستان اندیکا حرکت کرد. پس از رسیدن به اندیکا به سمت دریاچه سد شهید عباسپور رفت که جزیره‌ی کوشک در دل آن قرار دارد. از سد به سوی کوشک باید کمی قایق سواری کرد.
منبع: تفرج نامه

محله شاه آباد

محله شاه آباد

شاه آباد نام محله ایی است در خرم آباد که به ونیز ایران معروف است و چشمه مشهور شاه آباد در آنجا قرار دارد و از میان شهر عبور می کند. محله مطهری که در قدیم به شاه آباد معروف بود از محله‌های قدیمی شهر است.

در این محله عبور آب از کوچه‌ها فضایی شاعرانه را در ذهن تداعی می‌کند. پل‌های آهنی که روی رودخانه ساخته شده است تردد اهالی محله را به کوچه‌های دیگر آسان کرده است. بسیاری ازخانه‌های محله مطهری بافتی قدیمی و فرسوده دارند و کوچه‌ها متناسب با آن شرایط ساخته شده اند.

چشمه شاه آباد ۹۶۴ لیتر آب در ثانیه دارد. بخشی از آب این چشمه را برای تامین آب شرب خرم آباد استفاده می کنند و بقیه از داخل یک نهر زیبا و با صفا به شاه جو و گلال می ریزد. خرم آباد به خاطر وجود چشمه های زیادی که دارد مشهور به شهر چشمه هاست.

دسترسی محلی محله شاه آباد
محله شاه آباد در دل شهر و نزدیک مرکز شهر خرم آباد، در استان لرستان قرار دارد.

منبع: تفرج نامه

کاروانسرای زین الدین مهریز

کاروانسرای زین الدین مهریز

کاروانسرای زین الدین یا رباط زین الدین که از شاهکارهای معماری دوره صفویه محسوب می‌شود تنها کاروانسرای مدور ایران است. این کاروانسرا در سده دهم هجری به دستور زین‌الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به فرمان شاه عباس ساخته شده است.

معماری و ویژگیهای کاروانسرای زین الدین مهریز
کاروانسرای زین الدین از نظر معماری دارای اهمیت خاصی است و نمونه دیگری از آن به جز کاروانسرای بین کاشان و نطنز که ویران شده، وجود ندارد. این کاروانسرا از خارج مدور و از داخل دوازده ضلعی است و دارای 5 برج نیم دایره است که به دیواره 8 متری آن متصل‌اند. پس از سر در نسبتاً پهن ضلع جنوبی، هشتی و سپس صحن دوازده ضلعی قرار دارد.

در اطراف صحن، رواق‌های سکوداری وجود دارد و در انتهای هر رواق اتاق‌هایی مشابه دیده می‌شود. در طرفین هشتی ورودی و پشت اتاق‌ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بود. فضای ضلع شمالی بنا- گویا شاه نشین- دارای سقفی بلند با کاربندی است.

از بارزترین مشخصه این بنا می‌توان به قرینه بودن شرق و غرب آن اشاره کرد و آب آن نیز از چشمه تأمین می‌شد که امروزه نیز وجود دارد. مصالح بنا از آجر است و در درون بنا عمدتاً از تزیینات آجر در نما استفاده شده که تابع طرح ۱۲ ضلعی حیاط یا صحن مرکزی آن است. قسمت شاه‌نشین در بدنه و سقف دارای اندود گچ و کاربندی است.

مرمت کاروانسرای زین الدین مهریز
کاروانسرای زین الدین از سوی سازمان جهانی یونسکو موفق به کسب جایزه ی بهترین مرمت، به دلیل احیا و ساماندهی با بهره‌گیری از مصالح سنتی، را در سال 2006 گردیده است. این کاروانسرا از سال 1380 تا سال 1382 مرمت و بازسازی آن به طول انجامید و پس از مرمت با حفظ اصالت محلی برای اقامت گردشگران مخصوصا از نوع خارجی در نظر گرفته شد.

دسترسی محلی کاروانسرای زین الدین
کاروانسرای زین الدین در 60 کیلومتری جاده یزد-کرمان، حدود 30 کیلومتر بعد از مهریز و در فاصله 500 متری از جاده قرار دارد.

منبع : سفرنامه