کاخ مروارید (کاخ شمس)

کاخ مروارید (کاخ شمس)

کاخ مروارید یا کاخ شمس در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای اقامت شمس پهلوی، خواهر محمدرضا شاه پهلوی، ساخته شد. این بنا توسط وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت به مبلغ یک میلیون دلار طراحی و ساخته شد. این کاخ اکنون در وضعیت نامناسبی قرار دارد.

معماری و ویژگیهای کاخ مروارید
سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره‌ماهی است که صدفی آن را دربرگرفته است. همه فضاهای معماری در زیر سقفی با فرم حلزونی و با نورگیرهای گوناگون و به‌شکل دانه‌های مروارید اجرا شده است. در ضلع شمالی کاخ و در محوطهٔ بیرونی دریاچه نیز به‌شکل باله‌های سفره‌ماهی طراحی و اجرا شده است.

این بنا دربردارنده فضاهای گوناگونی از جمله تالار طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، تالار پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره می‌باشد. یکی از مهمترین بخش‌های این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. در طراحی فضای بیرونی، دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

معماری این اثر که بخشی از تاریخ معماری مدرن است، با تأثیر از شیوه فرانک لوید رایت از پرآوازه‌ترین معماران آمریکایی است که از سوی یکی از شاگردان ایرانی‌اش به نام عامری شکل گرفته است.

دسترسی محلی کاخ مروارید
کاخ مروارید در مهرشهر کرج،  بلوار امام خمینی (ارم)، در استان البرز قرار دارد.
منبع : سفرنامه

کاخ آپادانای شوش

کاخ آپادانای شوش

کاخ آپادانای شوش قصر زمستانی شاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش یکم بوده‌است. این کاخ به دستور داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، در حدود سال‌های ۵۱۵_۵۲۱ پیش از میلاد، در شوش (شهر باستانی)، روی آثار و بقایای عیلامی بنا نهاد شد. داریوش شوش را برای این انتخاب کرد که در عصر عیلامی، کانون بزرگ مذهبی و بعد از ساخته شدن کاخ هم پایتخت زمستانی هخامنشیان شد.

آپادانا نام باستانی بناهایی است که با تالارهای ستون دار شناخته می شدند. طرح این ساختمان در تخت جمشید تکرار شده است، اما تالار کاخ شوش کمی از تالار تخت جمشید بزرگتر بود. این کاخ، که بارگاه یا آپادانه نامیده شده، توسط اردشیر دوم تجدید بنا شده است. از کلیه مجموعه کاخ، ۱۱۰ اتاق و تالار کشف شده است.

تاریخچه اکتشاف و حفاری منطقه
در سال ۱۸۴۹ کاوش‌ها و حفاری‌های متعددی بر آثار باقی‌مانده از شهر شوش، شروع شد، که آثار شگفت‌انگیز و ارزشمندی از قرون مختلف ایران، از جمله امپراتوری هخامنشیان، حکومت ساسانیان، دوران ایلامیان، دوران اسلامی و حتی به اعتقاد برخی از کارشناسان تاریخی، دوران قبل از تاریخ نیز توسط کاوشگران کشف و ضبط شد. این در حالی است که به نظر می‌رسد پس از کاوش‌ها و بررسی‌های صورت گرفته توسط گروهی از باستان‌شناسان فرانسوی به سرپرستی مارسال دیولافوا، این مجموعه در سال ۱۸۸۰ میلادی کشف شد که در جریان آن، این کاخ را از دل خاک بیرون کشیدند و ستون‌ها و سرستون‌های کاخ را با اره بریدند و به فرانسه منتقل کردند و امروزه در شوش، فقط چند زیرستون وجود دارد و کاخ به شکل سابقش وجود ندارد. بیشتر اشیا خارج شده، اکنون در موزه لوور نگهداری می‌شوند.

معماران فرانسوی در سال ۱۸۴۴  میلادی  دوباره پس از ۴ سال به ایران سفر کردند و بدون در نظر گرفتن مفاد قرارداد با دولت ایران و با توسل به روش‌های غیر قانونی، اشیاء مکشوفه و حتی اجزاء معماری را که جا به جایی آنها به صراحت در توافق نامه ایران منع شده بود، به موزه لوور پاریس منتقل کردند.

دربار قاجار که متوجه عهدشکنی دیولافوا  شده بود، رسماً در این مورد به دولت فرانسه اعتراض کرد، اما دولت فرانسه این اعتراض را جدی تلقی نکرد و فقط برای رفع کدورت از شاه ایران دعوت کرد تا برای بازدید از نمایشگاه اشیاء مکشوفه در شوش به فرانسه سفر کند. این سفر سومین و آخرین سفر شاه قاجار به اروپا و فرنگستان  بود که در سال ۱۳۰۷ هـ . ق / ۱۸۸۹ م. انجام شد. شاه از نمایشگاه اشیاء شوش در پاریس بازدید کرد و تحت تأثیر آن قرار گرفت و سرانجام از اعتراض خود صرف نظر کرد و مقدمات کار برای انعقاد قرارداد جدیدی درباره کاوش‌های فرانسویان در شوش فراهم آمد.

معماری و ویژگیهای کاخ آپادانای شوش
مساحت تالار یا کاخ آپادانا ۱۰۴۳۴ متر است. کاخ آپادانای شوش واحدهای مختلفی از جمله تالار بار عام، حرم‌سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و همچنین سه حیاط مرکزی دارد. دیوارهای کاخ از خشت و ستون‌های آن از جنس سنگ است.

طرح کاخ بنایی کوشک مانند با ۳ ایوان ستوندار در جبهه شمالی ، شرقی و غربی آن است. تالار مرکزی با ابعاد ۵۸ در ۵۸ متر است و دارای ۳۶ ستون می باشد. ارتفاع ستونها حدودا ۲۰ متر است و با ستون های کله گاوی شکل ساخته شده است. ایوان ها هر کدام دارای دو ردیف ستون ۶ تایی می باشند.

شش حیاط که سه تای آنها بسیار بزرگ دور یک محور شرقی و غربی قرار گرفته اند، در داخل مجموعه کاخ ها وجود داشته اند که به وسیله یک راهروی بزرگ به بخش شمالی مربوط می گردیده است. سه حیاط کوچکتر در بخش شمالی مجموعه کاخ قرار داشته اند. اتاق ها و ساختمان های مختلف کاخ به وسیله این حیاط ها روشنایی گرفته و تهویه می شدند.

کتیبه اردشیر دوم
از نکات مهمی که در کاوش‌های صورت گرفته بر کاخ آپادانا وجود دارد، می‌توان به کشف کتیبه‌ای مربوط به دوران پادشاهی اردشیر دوم هخامنشی اشاره کرد که روی آن نوشته‌ای از قول اردشیر دوم حک شده که بیانگر شرح ساخت کاخ آپادانا است:

اردشیر، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه مردمان، شاه روی این زمین، پسر داریوش شاه، داریوش پسر اردشیر شاه، اردشیر پسر خشایارشاه، خشایارشاه پسر داریوش شاه، داریوش پسر و پشتاسپه، هخامنشی می‌گوید: داریوش جد من این آپادانا را ساخت، سپس، در زمان پدربزرگم اردشیر، آپادانا سوخت. حال به خواست اهورامزدا آناهیتا و میترا، من فرمان به بازسازی آپادانا دادم. اهورامزدا، آناهیتا و میترا مرا در برابر تمام بدی‌ها حفظ کنند و نیز آنچه را انجام دادم.

دسترسی محلی کاخ آپادانای شوش
کاخ آپادانای شوش در شهر تاریخی شوش، در استان خوزستان قرار دارد.
منبع : سفرنامه

تپه حصار

تپه حصار
قدمت تمدن پیش از تاریخ تپه حصار از هزارهٔ چهارم تا هزارهٔ اول پیش از میلاد می‌رسد. در تپه حصار سه طبقه متمایز مربوط به دوران پیش از تاریخ تشخیص داده شد که هر کدام از این سه طبقه نیز به تقسیمات کوچک‌تری طبقه‌بندی شده‌اند.

فرهنگ حصار با هجوم اقوام بیگانه از سمت شرق نابود شده است و فقط در شاه تپه و تورنگ تپه ادامه پیدا کرده است. حدود 1900 سال  قبل از میلاد را میتوان پایان فرهنگ حصار به شمار آورد.

کاوش های انجام گرفته در تپه حصار
تپه حصار برای نخستین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت. بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است. از زمان کاوش‌های اشمیت در تپه حصار، این محوطه به‌عنوان یکی از محوطه‌های مبنا برای شناسایی فرهنگ‌های همزمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان‌شناسان است.

در سال 1355 هیئتی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران به سرپرستی رابرت دایسون و موریتزیو توزی کاوش‌هایی در تپه حصار انجام دادند. براثر این کاوش‌ها روشن شد که تپه حصار در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است.

در سال 1373 تپه حصار برای سومین بار مورد کاوش قرار گرفت. این کاوش‌ها به سرپرستی احسان یغمائی، نتایجی قابل‌توجه در برداشت ازجمله کشف شماری گل نبشته به خط میخی بابلی قدیم که هنوز خوانده‌ نشده است. این گل نبشته‌ها که قدمت آنها به سال‌های 2000 تا 2200 قبل از میلاد برمی‌گردد، شاهد بسیار خوبی بر وجود مبادلات فرهنگی بین تمدن‌های بین‌النهرین و فلات ایران است که جزئیات آن هنوز بر ما روشن نیست.

طبقات سه‌گانه تپه حصار
حصار I : (4200 تا 3500سال پیش از میلاد) قدیمترین و عمیق ترین طبقه است و معرف اولین اجتماع مستقر در این منطقه می باشد که خود دارای سه لایه است. آثار معماری بدست آمده در این طبقه عبارت است از خانه های کوچکی که دیوارهای آن از چینه و خشت خام هستند. این خانه ها بدون هیچ نقشه اصلی ساخته شده اند.

مجسمه های گلی حیوانات، سر دوکهای گلی، مهره های تزئینی، گردنبند ساخته شده از سنگ، استخوان شبق و تعداد معدودی قطعات اشیای مسی، تیغه های سنگ چخماق وسنگ ابسیدیان و ادوات و ابزارهای استخوانی نیز در این دوره بدست آمده است.

حصار II : شامل 2 لایه فرعی است که ضخامت و لایه های زیادی ندارد و مدت استقرار هم زیاد نبوده است. در این دوره اتاق ها عموما چهار گوش بوده و یک اتاق مرکزی به عنوان آشپزخانه یا اتاق نشیمن مشاهده می شود و اتاق های دیگربدون هیچ گونه نظم و ترتیبی دراطراف این اتاق مرکزی ساخته شده اند. دیوارهای ساخته شده از چینه دیگر در این دوره رایج نیستند و دیوارها با خشت خام ساخته شده اند.

ادوات مسی مثل سر گرز های مسی، خنجر های مسی و اشیا دیگر مثل سوزن، حلقه با اندازه های مختلف و انگشتر و گردنبند، گوشواره و سنجاق های تزئینی و اشیائی دیگری که از طلا و نقره و سرب ساخته شده اند در این قسمت پیدا شده است.
 

حصار III: در باره قدمت این دوره تفاوت نظر وجود دارد. پرفسور مک کان معتقد به همزمانی این منطقه با گیان درایران و آغاز اکاد در بین النهرین است. این حصار نیز به سه دوره تقسیم می شود.

آثار و ادوات گلی شامل ظروف، چرخهای سفالی، سردوکهای پشم ریسی سفالی، چرخهای گلی دو مخروطه، قالبهائی که برای ریختن مس مذاب برای ساختن ظروف مسی بکار می رفته، گویهای گلی فلاخن، مجسمه های کوچک حیوانات و انسان به اشکال و اندازه های مختلف دراین لایه بدست امده است. مجسمه حیوانات عموماَ شامل قوچها، بزهای کوهی، گاو و مرغابی است که از گل، سنگ، مس و طلا ساخته شده و همچنین ظروف سفالی نیز بدست آمده که به شکل حیوانات ساخته شده اند.

دسترسی محلی تپه حصار
تپه حصار در جنوب و حدود سه کیلومتری شهر دامغان، در روستای حیدرآباد، در استان سمنان قرار گرفته است.
منبع : گردشگری

باغ شاهزاده ماهان کرمان

باغ شاهزاده ماهان کرمان

باغ شاهزاده ماهان یا باغ شازده ماهان یکی از باغ‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود و مربوط به پایان دوره قاجاریه است. این باغ از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما، حاکم کرمان در اواخر دوره قاجاریه است. واقع شدن منطقه در مسیر عبوری کرمان به بم و در مسیر جاده کهن ابریشم از عواملی است که این محل را برای احداث یک باغ اشرافی مناسب ساخته است.

تاریخچه ساخت باغ شاهزاده ماهان

این باغ نخست به دستور محمدحسن خان سردار ایروانی حاکم وقت کرمان ساخته شد و بنای درون آن بعدها توسط عبدالحمید میرزا ناصرالدوله حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی (۱۲۹۸ ه‍.ق تا ۱۳۰۹ ه‍. ق) ساخته شد. با این همه، با مرگ وی ساخت بنای آن نیمه ساخته رها شد.

گفته می‌شود وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان می‌برند، بنایی که مشغول تکمیل سردر ساختمان بود تغار گچی را که در دست داشته محکم به دیوار کوبیده و کار را رها کرده و فرار نموده‌است. به همین علت جاهای خالی کاشی‌ها را بر سردر ورودی می‌توان دید. تاریخ بنای باغ ۱۲۷۶ خورشیدی است.

معماری و ویژگیهای باغ شاهزاده ماهان

درازای باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷ متر و پهنای آن ۱۲۲ متر است. از قسمت وردی باغ تا ساختمان اصلی تعداد زیادی آبنما و حوض قرار دارد که علاوه بر زیبایی ایجاد کرده آب و هوای باغ را طراوت خاصی می‌بخشد. آب این باغ از قنات تیگران تامین می‌شود.

بناهای باغ عبارتند از کوشک اصلی، یعنی سکونتگاه دائمی یا فصلی مالک، که در انتهای سربالایی باغ قرار دارد. سردرخانه در ورودی باغ، به صورت بنایی خطی جبهه ورودی باغ را اشغال کرده و در دو طبقه بنا گردیده‌است. طبقه بالای این سردر دارای اتاق‌هایی است که برای زندگی و پذیرایی، پیش بینی شده‌اند. سایر بناهای خدماتی باغ از حصار اصلی استفاده نموده و به صورت دیواری مرکب، بناهای مختلف خدماتی را در نقاط مناسب در خود جا داده‌است.

این باغ علاوه بر سردر، شامل عمارت شاه‌نشین و حمام نیز می‌باشد. در حال حاضر قسمت شاه‌نشین، به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره می‌شود.

دسترسی محلی باغ شاهزاده ماهان

باغ شاهزاده ماهان در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان، در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه کوه‌های تیگران، در استان کرمان قرار دارد.

منبع: سفرنامه

چشمه هاى گازى گنبد لران یا کوه آتش رامهرمز

چشمه هاى گازى گنبد لران یا کوه آتش رامهرمز
چشمه هاى گازى گنبد لران یا کوه آتش، از گذشته‌های دور تا کنون شبانه روز می‌سوزد، از قدیم مردم محلی به این کوه تشکوه می‌گویند. به گفته‌ی کارشناسان زمین شناسی دلیل شعله ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدرکربوری از لایه های مختلف زمین عبور می کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون شعله ور می‌شوند به طوری که در شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده می‌شود.
در مجاورت تش‌کوه به دلیل وجود گاز متصاعد شده در هوا، نمی توان آتش دیگری روشن کرد. رنگ ویژه تپه ها، آنها را از مناظر اطراف مجزا کرده است. اطراف هاله آتش، سوخته و دود زده است. سازندهاى تشکیل دهنده تپه ها در اطراف هاله سوخته و پخته شده اند به طورى که پاى فرد به راحتى در آن فرو مى رود.
از کمرکش تپه ها تا اوج آنها زمین گرم و داغ بوده و در بخش هاى خاموش شده (گچ ترش غیر فعال) آثار و شواهد بلورهاى گوگرد به چشم مى خورد. تغییر و تبدیل تدریجى فرایند گچ ترش فعال به گچ ترش غیر فعال به طور کامل مشخص مى باشد.
دسترسی محلی چشمه هاى گازى گنبد لران یا کوه آتش
چشمه هاى گازى گنبد لران یا کوه آتش، در جاده رامهرمز به سمت رود زرد و در مسیر خدیجه و ماماتین بعد از روستای گنبد لران، در استان خوزستان قرار دارد.

منبع: سفرنامه