قلعه سلاسل شوشتر

قلعه سلاسل شوشتر

قلعه سلاسل شوشتر دژی است بسیار بزرگ که نقش دفاعی از شهر شوشتر داشته‌است، علاوه بر آن مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان نیز بوده است.

قدمت این قلعه بر طبق برخی روایات مربوط به دوره ساسانی می‌شود. ولی بر طبق گفته راولینسون این قلعه همان قلعه باستانی مربوط به دوران ساسانی نیست. متون تاریخی از وجود آن در زمان هخامنشیان حکایت می‌کنند و قلعه تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده‌است.

برخی نام سلاسل را مربوط به شخصی به نام ابی سلاسل می‌دانند که در قرن 4 زندگی می‌کرده و قلعه را تعمیر و مرمت کرده است.

بخشهای مختلف قلعه سلاسل
قلعه سلاسل دارای حیاطهای مفصل و متعدد و سربازخانه‌ها و طویله‌ها و حمام‌ها و شبستان‌ها و برج‌ها و باغچه‌ها و قورخانه و نقاره خانه و حرم خانه و آشپزخانه و قاپی‌های متعدد و حوض‌های بزرگ و حصار و خندق بوده‌است. این قلعه دارای 2 در بزرگ است و در سمت شمال و شمال شرقی آن خندقی وجود دارد که در جنوب به نهر داریون منتهی می‌شود.

این قلعه جزء قلعه‌های چند وجهی است و به شکل بیضی بنا شده و در زمان‌های مختلف بازسازی و تعمیر شده است.

دسترسی محلی قلعه سلاسل
قلعه سلاسل در استان خوزستان و در شمال‌غربی شهرستان شوشتر در کنار رودخانه شطیط قرار دارد.

منبع : تفرج نامه

قلعه جلال الدین جاجرم

قلعه جلال الدین شهرستان جاجرم مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است که در سده های 7-6 هجری ساخته شده است. این قلعه یکی از برجسته ترین قلعه های نظامی خراسان شمالی محسوب می شود.

قلعه جلال الدین جاجرم

نظریات مختلفی در خصوص این که این قلعه متعلق به چه کسی می‌باشد، وجود دارد. عده‌ای این قلعه را به جلال‌الدین سلجوقی و عده‌ای آن را به جلال‌الدین، بنیان‌گذار سلسله جلالیه نسبت می‌دهند. اما نظریه‌ای که در حال حاضر مطمئن‌تر و محتمل‌تر از بقیه به نظر می‌رسد این است که قلعه جلال‌الدین یک قلعه نظامی است که مربوط به قرن هفتم هجری قمری می‌باشد و آن را به سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه نسبت می‌دهند.

ویژگیهای قلعه جلال الدین
قلعه جلال‌الدین که از سنگ و آجر و گچ ساخته شده، بر روی تپه‌ای نسبتا مرتفع سنگی قرار گرفته است. قلعه با پلانی شش گوش، دارای شش برج مدور در اطراف است و در ورودی آن در ضلع جنوبی قرار دارد که در گذشته عمارتی نیز بالای در ورودی قرار داشته است. در ضلع جنوبی و سمت راست در ورودی این قلعه، راه پله‌ای جهت دسترسی به برج‌های نگهبانی قرار دارد و روزنه‌هایی در تمام طول دیوارهای اطراف و برج‌ها نیز ایجاد شده است. ارتفاع برج‌ها و دیوارهای آن حدود ۱۲ متر می‌باشد.

قلعه جلال الدین جاجرم

در پایین و ضلع جنوب غربی قلعه چشمه آب شیرینی وجود دارد که آن نیز موسوم به جلال‌الدین می‌باشد و آب آن به طرف جنوب شرق و به طرف جاجرم جریان دارد. این قلعه در گذشته دو یا سه طبقه بوده و گفته می‌شود که یک تونل یا راه زیرزمینی مخفی، این قلعه را به شهر جاجرم مربوط می‌ساخته است.

دسترسی محلی قلعه جلال الدین
در حدفاصل جاده گرمه به جاجرم، در فاصله پنج کیلومتری غرب شهرستان گرمه، در استان خراسان شمالی قرار گرفته است.

منبع : تفرجنامه

برج فیروزآباد

برج فیروزآباد قلعه ای بسیار قدیمی است که مناره آجری آن که ۱۸ متر ارتفاع دارد، از قرن هفتم هجری هم چنان پابرجاست، ولی ارتفاع اولیه اون بیشتر بوده است. در خصوص کاربری این برج گفته شده است که مناره فیروزآباد به منظور دیده‌بانی ساخته شده است.

برج فیروزآباد بردسکن

ویژگیها و معماری برج فیروزآباد
این مناره به شکل استوانه‌ای دولایه است و از آجر ساخته شده و ارتفاع اولیه آن 24 متر و اکنون به دلیل فرسایش 18 متر از آن باقی مانده است.

این مناره از چهار جهت با حدود 8 متر از هر جهت، دارای ستون‌های زیرزمینی است که از این بنا در مقابل باد و طوفان محافظت می‌نماید. این بنا دارای ۲ کتیبه در بالا و پایین به خط کوفی با مضامن آیات قرآنی، تاریخ بنیان و بانی اثر است. در داخل مناره پلکانی به صورت مارپیچ تعبیه شده که دسترسی به بام را امکان‌پذیر می‌سازد اما پله‌ها تا حدودی تخریب شده‌اند. روی هم رفته شواهد معماری انتساب این اثر را به عصر سلجوقی نشان می‌دهد.

عناصر تزئینی به کار رفته در بنا و نحوه آجرچینی نشان‌دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. شیوه رازی نوعی سبک در معماری ایرانی است که مربوط به سده پنجم تا آغاز سده هفتم هجری قمری می‌باشد و دوره‌هایی چون سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را دربر می‌گیرد.

دسترسی محلی برج فیروزآباد
برج فیروزآباد در ۱۷ کیلومتری جنوب شهرستان بردسکن و در بخش شهرآباد در میان روستای فیروزآباد در استان خراسان رضوی قرار دارد.

منبع: تفرج نامه

بند دره بیرجند

بند دره
بند دره، سدی است تاریخی که قدمت آن به اواخر دوره‌ زندیه و اوایل دوره‌ قاجاریه می‌رسد. بند دره به دستور امیر شوکت‌الملک در سال ۱۲۹۴ هجری قمری ساخته شده‌است.

این بند، چون آب آن از دره بالا و پایین عبور می‌کند به این اسم مشهور گشته است.

ویژگیهای بند دره بیرجند
بند دره با مصالحی چون سنگ‌های شکسته شده کوه‌ها و آجر و آهک و در بعضی نقاط با ساروج نمای بیرونی آن از آجر ساخته شده است. بنای این سد با پیروی از شیارهای واقع در کوه و در مناسب‌ترین قسمت دره پایین، روی طبقات رسوبی کف رودخانه بنا شده است. این بند یک سازه وزنی بوده و جهت تقویت دیواره‌ بند، پشت بند عظیمی احداث شده است.

دسترسی محلی بند دره
بند دره در 5 کیلومتری انتهای خیابان مدرس بیرجند در میان رشته کوه جنوب این شهر به نام رشته کوه باقران در استان خراسان جنوبی واقع است و راه ارتباطی آن از بیرجند، از طریق خیابان پاسداران امکان‌پذیر است.

منبع : تفرجنامه

کلیسای وانک

کلیسای جامع وانک یا آمنا پرکیچ از کلیساهای تاریخی ارمنیان اصفهان می‌باشد. این کلیسا در زمان شاه عباس دوم و برج ناقوس روبروی در اصلی کلیسا، در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده است. این کلیسا از حیث طلاکاری و تذهیب در میان کلیساهای ارمنیان منحصر به فرد است.

تاریخچه کلیسای وانک اصفهان
در جریان جنگهای صفویان با عثمانیان ارامنه زیادی از قلمروعثمانی به ایران آورده شدند. شاه عباس هنگام بازگشت به ایران، تمامی منازل، مزارع، دام‌ها و سایر متعلقات آن‌ها را از بین برد و به آتش کشید تا از سرعت سپاهیان عثمانی در تعقیب کردن آن‌ها بکاهد. وی به همراه سپاهیانش، ارامنه را تا منطقه‌ جلفا در اصفهان همراهی کرد. آنها از بدو ورود شروع به ساختن محل زندگی کردند و در وهلهٔ اول کلیساها را بنا کردند.

معماری و ویژگیهای کلیسای وانک
برخلاف سایر کلیساها که به شیوه معماری ارمنی ساخته میشوند، این کلیسا به شیوه معماری ایرانی ساخته شده است. گنبد کلیساهای کهن ارمنی مخروطی شکل است، ولی گنبد کلیسای وانک شبیه گنبد مساجد ایرانی عصر صفوی ساخته شده است. مصالح بکار رفته در ساختمان این بنا آجر و خشت است و تمامی دیوارها، قوس ها، طاق نماها، طوق گنبد، ساق گنبد و کلیه زوایای داخل کلیسا با گچ پوشانده شده و بر روی آنها موضوعات مربوط به احادیث کتاب مقدس (عهد عتیق و جدید) با رنگ روغن نقاشی شده است.

کلیسا دارای دو گنبد است؛ گنبد کوچک بر روی محل استقرار عامه مردم قرار دارد، و گنبد بزرگ بر روی قسمت مقدم محراب کلیسا ساخته شده است.

بخش های مختلف کلیسای وانک اصفهان
چاپخانه : خاچاطور کساراتسی، در سال ۱۶۲۰ میلادی به عنوان خلیفه اعظم ارمنیان جلفای اصفهان منصوب شد. او در سال ۱۶۳۰ میلادی به اروپا سفر کرد و در آنجا از چاپ کتاب آگاه گردید. و زمانی که به جلفا بازگشت درصدد برآمد چاپخانه‌ای دایر نماید. نخستین کتاب زبور داوود بود که در سال ۱۶۳۸ میلادی در این چاپخانه چاپ شد.
کتابخانه : محل نگهداری کتاب هایی است که ارامنه با تحمل زحمات فراوان آنها را با خود به ایران (اصفهان) آوردند. این کتاب ها تنها ثروتی بود که همیشه برای ارامنه باارزش بود و هست.
موزه : این موزه در سال ۱۸۷۱ در کلیسای وانک ساخته شد. این مکان محل نگهداری اجناس گرانقیمت و نایابی است که در دنیا نظیر آنها وجود ندارد. بیشتر این اموال گرانقیمت و نایاب به وسیله مردم هدیه شده ‌اند. از جمله آثار موزه مجموعه‌ای شامل: هفتصد و ده جلد کتاب خطی است که نزدیک به دویست جلد آن تورات، انجیل و کتب مقدس است. همچنین تابلوهای گچ بری و نقاشی، آثار فلزی، منسوجات دست بافته‌ها و رودوزی‌های سنتی، ظروف چینی و سفالی و ... در این موزه نگهداری می شود.
اماکن اداری : کارهای اداری و قضایی ارمنی‌های جلفا در این مکان صورت می‌گرفت، از تنظیم قباله ازدواج تا تعمیر و ثبت فوت و تولد و امور قضایی مثل شکایات و رسیدگی به آن انجام می‌شد.
دسترسی محلی کلیسای وانک اصفهان
کلیسای وانک در محله جلفا، چهارراه حکیم نظامی٬ خیابان نظرشرقی٬ کوچه کلیسای وانک اصفهان قرار دارد.

منبع : تفرج نامه